Ngày 7/3/2025, Báo Genlife đăng tải bài viết về những thay đổi trong hoạt động dạy thêm tại các trường học miền núi sau khi Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chính thức có hiệu lực từ ngày 30/12/2024. Thông tư này quy định chặt chẽ hơn về dạy thêm, học thêm, đặt ra không ít thách thức cho giáo viên và nhà trường ở các vùng khó khăn, đặc biệt là khu vực miền núi phía Bắc. Bài viết không chỉ phản ánh thực trạng mà còn hé lộ những vấn đề sâu xa về cơ sở hạ tầng, điều kiện kinh tế, và nhu cầu học tập tại những địa phương này.
Thông tư 29: Quy định mới và những hệ lụy tức thì
Thông tư 29 cấm giáo viên đang giảng dạy tại trường tổ chức dạy thêm ngoài nhà trường có thu phí đối với học sinh mà họ trực tiếp giảng dạy theo kế hoạch giáo dục chính khóa. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi học sinh, tránh tình trạng giáo viên ép buộc hoặc "kéo" học sinh ra ngoài học thêm để kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, giáo viên vẫn được phép dạy thêm nếu không thu tiền hoặc dạy cho học sinh không thuộc lớp mình phụ trách. Ngoài ra, các tổ chức hoặc cá nhân muốn dạy thêm ngoài nhà trường phải đăng ký kinh doanh và công khai thông tin về học phí, môn học, và danh sách giáo viên.
Tại các trường miền núi như Trường THCS Tam Hợp (huyện Tương Dương, Nghệ An), quy định mới này đã làm đảo lộn không ít kế hoạch của cả giáo viên và nhà trường. Ông Nguyễn Đình Thái, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết trước đây, dạy thêm là nguồn thu nhập bổ sung quan trọng cho giáo viên, đặc biệt trong bối cảnh đời sống kinh tế ở vùng núi còn nhiều khó khăn. Với mức lương cơ bản thấp và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, nhiều giáo viên đã dựa vào dạy thêm để trang trải cuộc sống. Nay, khi Thông tư 29 cấm các hoạt động dạy thêm có thu phí với học sinh chính khóa, giáo viên buộc phải tìm cách "xoay xở" khác để bù đắp thu nhập.
Thực trạng tại miền núi: Hạ tầng yếu kém và nhu cầu học tập cao
Bài toán không chỉ nằm ở thu nhập của giáo viên mà còn ở điều kiện thực tế tại các trường miền núi. Ông Thái chia sẻ, tại xã Tam Hợp, 3/5 bản vẫn chưa có mạng Internet, chưa kể nhiều gia đình không đủ khả năng trang bị máy tính hoặc điện thoại thông minh cho con em. Điều này khiến việc chuyển đổi sang các hình thức dạy học trực tuyến – một giải pháp thay thế tiềm năng – trở nên bất khả thi. Trong khi đó, nhu cầu học thêm của học sinh lại rất lớn, đặc biệt với các môn như Toán, Văn, và Ngoại ngữ, vốn là những môn thi quan trọng trong các kỳ thi chuyển cấp.
Phân tích sâu hơn, có thể thấy sự mâu thuẫn giữa chính sách và thực tiễn. Thông tư 29 xuất phát từ mục tiêu nhân văn, đảm bảo công bằng giáo dục và giảm áp lực cho học sinh. Tuy nhiên, tại các vùng miền núi, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn hạn chế, dạy thêm không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là cách để học sinh tiếp cận kiến thức bổ sung mà chương trình chính khóa chưa đáp ứng được. Lớp học chính khóa thường đông, thời gian hạn chế, và giáo viên khó có thể cá nhân hóa việc giảng dạy cho từng học sinh yếu kém. Do đó, dạy thêm trước đây đóng vai trò như một "cứu cánh" cho cả giáo viên và học sinh.
Giải pháp "xoay xở": Linh hoạt nhưng chưa bền vững
Trước những khó khăn trên, các trường miền núi đã tìm cách thích nghi. Tại Trường THCS Tam Hợp, giáo viên chuyển sang giao bài tập qua phiếu học tập hoặc các ứng dụng như Zalo, Messenger thay vì tổ chức lớp học trực tiếp. Một số giáo viên còn dạy thêm miễn phí cho học sinh chính khóa để duy trì chất lượng giảng dạy, dù điều này đồng nghĩa với việc họ phải hy sinh thời gian và công sức mà không có thu nhập bổ sung. Ông Thái thừa nhận đây chỉ là giải pháp tạm thời, bởi hiệu quả của các phương pháp này còn thấp, đặc biệt khi thiếu sự tương tác trực tiếp giữa thầy và trò.
Phân tích kỹ hơn, các giải pháp này cho thấy sự linh hoạt của giáo viên miền núi trong việc thích nghi với chính sách mới. Tuy nhiên, chúng cũng bộc lộ những hạn chế rõ ràng. Giao bài qua Zalo hay Messenger chỉ khả thi với những học sinh có thiết bị và mạng Internet, trong khi phần lớn học sinh vùng cao không đáp ứng được điều kiện này. Việc dạy thêm miễn phí, dù đáng khích lệ, lại không thể duy trì lâu dài do áp lực kinh tế đè nặng lên giáo viên. Điều này đặt ra câu hỏi về tính khả thi của Thông tư 29 khi áp dụng đồng loạt trên cả nước mà không có chính sách hỗ trợ riêng cho các vùng khó khăn.
Hướng đi nào cho tương lai?
Bài báo kết thúc bằng lời trăn trở của ông Thái: "Nếu không có giải pháp phù hợp, chất lượng giáo dục ở vùng núi sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng." Đây không chỉ là vấn đề của riêng Trường THCS Tam Hợp mà là thực trạng chung tại nhiều địa phương miền núi khác. Để giải quyết, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ GD&ĐT, chính quyền địa phương, và các tổ chức xã hội.
Thứ nhất, cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin tại các vùng núi, đảm bảo mạng Internet và thiết bị học tập cho học sinh. Thứ hai, chính phủ có thể xem xét trợ cấp bổ sung cho giáo viên miền núi để giảm bớt sự phụ thuộc vào thu nhập từ dạy thêm. Cuối cùng, Thông tư 29 cần linh hoạt hơn, cho phép các địa phương khó khăn áp dụng ngoại lệ trong một giai đoạn chuyển tiếp, thay vì áp đặt một chính sách chung cho cả nước.
Kết luận: Cân bằng giữa chính sách và thực tiễn
Thông tư 29 là bước đi đúng đắn trong việc siết chặt quản lý dạy thêm, hướng tới một nền giáo dục công bằng và minh bạch hơn. Tuy nhiên, tại các trường miền núi, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều bất cập, chính sách này vô tình tạo ra những rào cản mới. Sự "xoay xở" của giáo viên và nhà trường, dù thể hiện tinh thần trách nhiệm, vẫn chỉ là những giải pháp ngắn hạn. Để đảm bảo chất lượng giáo dục không bị gián đoạn, cần có những chính sách hỗ trợ cụ thể, phù hợp với đặc thù vùng miền, thay vì chỉ dựa vào sự nỗ lực đơn lẻ của những người trong cuộc.
.png)